NGO’sy – na czym polega ich funkcjonowanie?

W większości państw na świecie działają trzy sektory działalności społeczno-gospodarczej. Są to sektory: publiczny, prywatny oraz pozarządowy. Sektor pozarządowy, zwany potocznie trzecim sektorem, umożliwia ludziom tworzenie organizacji pozarządowych opartych przede wszystkim na potrzebach, a także interesach społeczności. Trzeci sektor to przede wszystkim prywatne organizacje, których główną siłą napędową nie jest chęć zysku, a działanie pro społeczne. Organizacje te nazywane są także organizacjami non-profit lub coraz częściej organizacjami pozarządowymi. Definicję organizacji pozarządowej określa Ustawa o pożytku publicznym i o wolontariacie.

Kwestia nazewnictwa trzeciego sektora jest rozległa. Oprócz organizacji pozarządowych i non-profit funkcjonują także organizacji charytatywne, społeczne, wolontarystyczne, czy obywatelskie. Organizacje pozarządowe to nazwa, która jest zaczerpnięta z języka angielskiego od non-govermental organizations. W związku z tym przyjęło się w Polsce używanie skrótu NGO.

Charakterystyczne dla NGO jest to, że tworzą je ludzie, obywatele, którym przyświeca niekomercyjny cel, którzy nie są nastawieni na zarobek, a chęć niesienia pomocy innym. NGO może działać na szczeblu narodowym, a także międzynarodowym. Organizacje pozarządowe, czyli NGO to w myśl ONZ: stowarzyszenia zawodowe, fundacje, związki zawodowe, organizacje religijne, grupy kobiece i młodzieżowe, stowarzyszenia spółdzielcze, stowarzyszenia mające na celu rozwój i ochronę praw człowieka, organizacje ochrony środowiska, instytuty badawcze zajmujące się sprawami międzynarodowymi oraz stowarzyszenia parlamentarzystów. NGO można podzielić na poszczególne typy, które pojedynczo wymienione zostały już powyżej. Natomiast pełna lista typów NGO przestawia się następująco:

• wspólnotowe
• obywatelskie
• ekologiczne
• wolontariackie
• zawodowe
• powołane przez sektor prywatny
• charytatywne
• powołane przez sektor publiczny

Organizacje, które w pełni zależne są od państwa noszą nazwę QUASINGO. Może to oznaczać w 100% polityczną kontrolę jawną lub ukrytą oraz całkowite uzależnienie od budżetu państwa.

Pytanie, jakie najczęściej pasjonuje społeczeństwo, brzmi „z czego utrzymują się NGO’sy?” Tutaj także mamy kilka opcji, które dostarczają im środki na działanie. Są to:

• składki członków
• darowizny lub podobne wsparcie od biznesu i sektora prywatnego, a także osób prywatnych
• pisanie projektów tzw. fundraising
• przedsiębiorczość społeczna.

W ramach organizacji pozarządowych działają:

• stowarzyszenia, w tym stowarzyszenia rejestrowe, zwykłe oraz związki stowarzyszeń
• fundacje
• kluby sportowe i uczniowskie kluby sportowe
• organizacje działające na podstawie odrębnych przepisów, jak np. Polski Czerwony Krzyż, Związek Ochotni­czych Straży Pożarnych RP, Polski Związek Działkow­ców, koła łowieckie, komite­ty społeczne (np. społeczne komitety budowy dróg, wodociągów)
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego
• spółdzielnie socjalne
• spółki działające nie dla zysku
• partie polityczne
• związki zawodowe
• samorządy zawodowe
• federacje i konfederacje pracodawców
• izby gospodarcze
• izby rzemieślnicze
• organizacje kościelne
• związki rolników, kółka rolnicze i kola gospodyń wiejskich
• grupy, takie jak kluby osiedlowe czy grupy wsparcia, grupy samo­pomocowe.

NGO’sy pełnią istotną funkcję w demokracji oraz społeczeństwie obywatelskim. Wymienić należy w tym miejscu funkcje społeczne i polityczne oraz ekonomiczne. W ramach funkcji społecznych i politycznych zawierają się różnorodne działania, które:

• umożliwiają podjęcie wspólnego działania osobom o podobnych zainteresowaniach, dzięki czemu zarówno ich życie, jak i życie społeczności ulegnie wzbogaceniu o ciekawe inicjatywy i działania;
• promują różnorodność, dzięki czemu ich działanie sprzyja powstawaniu właśnie różnorodnych poglądów, co jest potrzebne;
• bronią praw grup społecznych, przede wszystkim będących w mniejszości oraz dyskryminowanych, w tym mniejszości seksualnych, politycznych, etnicznych, wyznaniowych itp.;
• troszczą się o wspólne dobro, są to np. organizacje ekologiczne, organizacje walczące o prawa człowieka;
• sprzyjają rozwojowi i podejmują działania zmierzające do podnoszenia standardu życia grup, które wykazują niski status ekonomiczny i społeczny oraz są zagrożone marginalizacją ze względu na długotrwałe bezrobocie lub niepełnosprawność;
• wprowadzają zmiany nawet prawne np. uchwała Ustawy o zatrudnieniu socjalnym, która powstała dzięki działaniu organizacji zajmującej się osobami z uzależnieniami i bezdomnymi;
• wspomagają system publiczny, uzupełniając braki w systemie zdrowia, edukacji, usług socjalnych i kultury, tam, gdzie np. gminy nie czują opłacalności działania;
• uczą przede wszystkim kooperacji publicznej, debaty, współżycia społecznego w świecie demokracji i konfrontacji.

Funkcje ekonomiczne NGO’sów zamykają się w siedmiu ważnych sektorach działania związanych z:

• zatrudnieniem, gdyż sektor pozarządowy to także pracodawca. Zwłaszcza na terenie Europy wskaźnik zatrudnienia w organizacjach pozarządowych jest wysoki i w niektórych krajach wynosi nawet od kilkunastu do kilkudziesięciu procent.
• szkoleniem przyszłej, wyspecjalizowanej kadry pracowników. Dzięki pracy wolontariackiej ochotnicy zyskują nie tylko doświadczenie zawodowe, ale także chłoną dobre wzorce związane z zaangażowaniem, odpowiedzialnością i kreatywnością.
• dostarczaniem usług o różnorodnym charakterze socjalnym i publicznym. Co najważniejsze są to usługi, z których obywatele państwa, mogą skorzystać nieodpłatnie.
  dobrami publicznymi np. dbałością o porządek publiczny, czy czyste środowisko.
• niekonwencjonalnymi działaniami związanymi z procedurami, czy zarządzaniem w otoczeniu, w którym się tworzą.
• włączeniem do życia społecznego grup marginalizowanych np. długotrwale bezrobotnych korzystających z pomocy w formie zasiłków
• wsparciem rozwoju gospodarczego, gdyż organizacje pozarządowe budują kapitał społeczny, czego następstwem jest rozwój gospodarczy.